ASEAN Cup hay còn gọi là Giải vô địch bóng đá Đông Nam Á là giải đấu bóng đá danh giá nhất khu vực, quy tụ những đội mạnh nhất Đông Nam Á tranh tài. Được tổ chức 2 năm một lần, ASEAN Cup không chỉ là đấu trường thể thao mà còn là niềm tự hào và là biểu tượng của sự đoàn kết trong khu vực. Hãy cùng tìm hiểu ASEAN Cup là gì, từ lịch sử, các đội tham dự cho đến những ấn tượng khó quên trong lòng người hâm mộ.
ASEAN Cup là gì?
Theo ku11, ASEAN Cup viết tắt của “Giải vô địch Liên đoàn bóng đá Đông Nam Á”, là giải vô địch bóng đá Đông Nam Á do Liên đoàn bóng đá Đông Nam Á (AFF) tổ chức. Giải đấu này được thành lập nhằm tạo sân chơi cạnh tranh cho các đội tuyển quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. ASEAN Cup, ban đầu được gọi là Tiger Cup (1996-2004) và AFF Cup (2004-2024), sau đổi tên thành ASEAN Cup, đã trở thành một sự kiện thể thao lớn, thu hút sự quan tâm của hàng triệu người hâm mộ bóng đá trong khu vực.
Giải đấu được tổ chức 2 năm một lần và quy tụ những đội tuyển mạnh nhất Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore và các quốc gia khác. Qua mỗi kỳ giải, ASEAN Cup không chỉ là nơi các đội thể hiện kỹ năng, chiến thuật mà còn là cơ hội để người hâm mộ thể hiện tình yêu, niềm tự hào dân tộc. Đây cũng là giải đấu chứng kiến nhiều khoảnh khắc đáng nhớ, những cuộc đụng độ nảy lửa và bước phát triển vượt bậc của bóng đá Đông Nam Á.
Lịch sử ra đời và phát triển của ASEAN Cup
Tên gọi Tiger Cup (1996-2004)
Năm 1996, giải đấu đầu tiên được tổ chức tại Singapore với tên gọi Tiger Cup (tên nhà tài trợ), với sự tham gia của 10 đội tuyển quốc gia trong khu vực. Thái Lan trở thành nhà vô địch đầu tiên khi đánh bại Malaysia 1-0 trong trận chung kết.
Năm 1998, Tiger Cup lần thứ hai được tổ chức tại Việt Nam. Đội tuyển Việt Nam thi đấu xuất sắc ở trận đấu cuối cùng nhưng lại để thua Singapore với tỷ số 0-1. Năm 2000, Thái Lan giành chức vô địch khi đánh bại Indonesia với tỷ số 4-1. Năm 2002, Thái Lan bảo vệ thành công danh hiệu vô địch khi đánh bại Indonesia trong loạt sút luân lưu, giành chức vô địch lần thứ ba sau 4 lần tham dự.
Năm 2004 là Tiger Cup cuối cùng, Singapore giành chức vô địch lần thứ hai trong lịch sử . Giải đấu sau đó được đổi tên thành ASEAN Cup bắt đầu từ năm 2007.
AFF Cup (2007-2024)
Năm 2004, nhà tài trợ Tiger Beer rút tài trợ cho giải đấu nên giải đấu được đặt tên đơn giản là AFF Cup, do thiếu nhà tài trợ nên giải đấu bị hoãn 1 năm đến năm 2007, năm đó Singapore bảo vệ chức vô địch với tổng tỷ số 3-2 trước Thái Lan sau 2 lượt trận. Năm 2008, hãng xe Suzuki của Nhật Bản đã mua bản quyền đặt tên giải đấu là AFF Suzuki Cup. Cùng năm đó, đội tuyển Việt Nam lần đầu tiên vô địch giải đấu sau chiến thắng 3-2 trước Thái Lan sau 2 lượt trận. Năm 2010, đến lượt Malaysia được hưởng niềm vui chiến thắng đầu tiên tại giải đấu khi đánh bại Indonesia 4-2 ở trận lượt về.
Năm 2012, Singapore lần thứ 4 vô địch khi đánh bại Thái Lan và trở thành quốc gia có nhiều chức vô địch nhất Đông Nam Á (sau đó bị Thái Lan vượt mặt). Năm 2014, Thái Lan trở lại mạnh mẽ với lần thứ 4 vô địch sau khi đánh bại Malaysia ở trận chung kết với tổng tỷ số 4-3. Năm 2016 , Thái Lan tiếp tục khẳng định sức mạnh khi bảo vệ thành công danh hiệu vô địch, vô địch AFF Cup lần thứ 2 liên tiếp và nâng tổng số danh hiệu lên 5, một kỷ lục của giải đấu.
Năm 2018 , Việt Nam một lần nữa vươn lên dẫn đầu khi giành chức vô địch AFF Cup sau 10 năm chờ đợi khi đánh bại Malaysia với tổng tỷ số 3-2 ở 2 lượt trận gần nhất. Dưới sự dẫn dắt của HLV Park Hang-seo, đội tuyển Việt Nam đã thi đấu thuyết phục và trở thành niềm tự hào lớn của bóng đá Việt Nam. Năm 2021 , giải đấu bị hoãn do đại dịch COVID-19, Thái Lan lại lên ngôi vô địch, lần thứ 6 trong lịch sử, đánh bại Indonesia ở trận chung kết với tổng tỷ số 6-2 và đây là giải đấu cuối cùng mang tên AFF Suzuki Cup.
Vào ngày 23 tháng 5 năm 2022, AFF công bố hợp đồng tài trợ danh hiệu mới với Mitsubishi Electric Japan và giải đấu được đổi tên thành Mitsubishi Electric AFF Cup bắt đầu từ mùa giải 2022. Cùng năm đó, Thái Lan tiếp tục giữ vững vị trí dẫn đầu với chức vô địch lần thứ 7 khi đánh bại Việt Nam 3-2 sau 2 trận sân nhà và sân khách.
ASEAN Cup (hiện tại)
Ngày 29 tháng 2 năm 2024, quyết định đổi tên Giải vô địch Đông Nam Á được thông qua, đánh dấu lần đổi tên thứ ba. Từ năm 2024 trở đi, tên gọi AFF Cup sẽ không còn xuất hiện mà thay vào đó là ASEAN Cup. AFF Cup được đổi tên thành “ASEAN Cup” nhằm nhấn mạnh sự thống nhất và bản sắc của khu vực Đông Nam Á. Việc đổi tên được Liên đoàn bóng đá Đông Nam Á (AFF) công bố cùng với nhà tài trợ chính Mitsubishi Electric. Tên và logo mới được thiết kế để phản ánh tốt hơn tinh thần cộng đồng của các quốc gia ASEAN, đoàn kết 12 liên đoàn thành viên dưới một biểu tượng chung về niềm tự hào khu vực. Logo mới cũng sử dụng các biểu tượng đại diện cho văn hóa ASEAN, chẳng hạn như hoa văn chéo của cánh đồng lúa và được tô màu từ cờ của các nước ASEAN khác nhau.
Thể thức thi đấu ASEAN Cup
Các chuyên gia từ ku11 chia sẻ, thể thức thi đấu ASEAN Cup đã có nhiều thay đổi trong những năm qua để phù hợp với sự phát triển của giải đấu và tạo ra những trận đấu hấp dẫn cho người hâm mộ. Trước vòng bảng, một số đội xếp hạng thấp trong khu vực sẽ tham gia các trận đấu vòng loại để giành quyền vào vòng bảng. Tuy nhiên, không phải ASEAN Cup nào cũng có vòng loại, tùy thuộc vào số đội đăng ký tham dự. Như thường lệ, Timor Leste và Brunei sẽ là hai đội cạnh tranh tấm vé thứ 10 tham dự giải đấu.
Vòng bảng
Thông thường, ASEAN Cup có 10 đội tuyển quốc gia tham dự, chia làm 2 bảng, mỗi bảng có 5 đội. Các đội thi đấu vòng tròn một lượt trong bảng, nghĩa là mỗi đội sẽ đối đầu với 4 đối thủ còn lại, thường có 2 quốc gia thống trị mỗi bảng.
ASEAN Cup 2018, thể thức thi đấu đã có sự thay đổi đáng kể khi mỗi đội thi đấu 2 trận trên sân nhà và 2 trận sân khách, tạo điều kiện cho người hâm mộ các nước đến cổ vũ trực tiếp trên sân nhà.
Tiêu chí chấm điểm:
Các đội được xếp hạng trong bảng dựa trên các tiêu chí sau:
- Điểm.
- Hiệu số bàn thắng bại.
- Số bàn thắng ghi được.
- Trận đấu đối đầu giữa các đội có cùng số điểm.
Nếu vẫn hòa thì áp dụng các tiêu chí khác như đá phạt đền (trong trường hợp chỉ có 2 đội tham dự và gặp nhau ở trận gần nhất) hoặc hòa sẽ được áp dụng.
Hai đội đứng đầu mỗi bảng sẽ vào bán kết.
Bán kết:
Vòng bán kết thi đấu theo thể thức “loại trực tiếp”, hai lượt sân nhà và sân khách (mỗi đội sẽ thi đấu một trận sân nhà và một trận sân khách). Nếu tổng tỉ số là hòa thì luật bàn thắng sân khách sẽ được áp dụng. Nếu vẫn hòa sẽ có hiệp phụ và sau đó là phạt đền nếu cần thiết.
Trận tranh hạng ba:
Hai đội thua ở bán kết sẽ đá trận tranh hạng ba. Trước năm 2007, giải đấu luôn bao gồm các trận tranh hạng ba, nhưng kể từ năm đó các trận tranh hạng ba bị hủy bỏ và hai đội chia nhau hạng ba.
Chung kết:
Trận chung kết cũng được tổ chức theo thể thức 2 lượt sân nhà và sân khách tương tự như vòng bán kết. Đội nào có tổng điểm cao hơn sau 2 lượt đấu sẽ giành chức vô địch. Nếu tổng tỷ số bằng nhau, bàn thắng sân khách, hiệp phụ và quả phạt đền sẽ được sử dụng để phân định đội thắng.
Tần suất tổ chức giải ASEAN Cup
ASEAN Cup được tổ chức 2 năm một lần. Kể từ lần tổ chức đầu tiên vào năm 1996, giải đấu đã được tổ chức thường xuyên với một số trường hợp ngoại lệ:
- 1996-2020: ASEAN Cup được tổ chức định kỳ 2 năm một lần. Giải đấu được tổ chức vào các năm chẵn (ví dụ: 1996, 1998, 2000, 2002, v.v.).
- ASEAN Cup 2020 (2020 ASEAN Cup): Do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, ASEAN Cup 2020 bị hoãn và tổ chức vào cuối năm 2021 nhưng vẫn được gọi là ASEAN Cup 2020.
- Từ năm 2022 trở đi: Sau ASEAN Cup 2020, giải đấu quay trở lại chu kỳ hai năm một lần, được tổ chức vào các năm chẵn (ví dụ ASEAN Cup 2022).
Tần suất này giúp giải đấu duy trì sức hấp dẫn và thu hút sự quan tâm liên tục của người hâm mộ bóng đá tại khu vực Đông Nam Á, đồng thời tạo cơ hội cho các đội tuyển quốc gia chuẩn bị và phát triển đội hình một cách có hệ thống giữa các giải đấu.
ASEAN Cup là gì? ASEAN Cup (AFF Cup) không phải là giải đấu chính thức của FIFA nhưng các trận đấu trong giải đấu vẫn được tính vào bảng xếp hạng FIFA. Dù không nằm trong hệ thống giải đấu FIFA nhưng ASEAN Cup vẫn được công nhận và các trận đấu trong giải đấu góp phần vào thứ hạng FIFA của các đội tuyển quốc gia.
